Zincirler
Zincirler kuvvetli ve uzun ömürlü olmaları sebebiyle mâdencilik, metalurji, gemicilik gibi ağır çalışma şartlarında tercih edilirler.
Daha çok ağır çalışma şartlarının olduğu birçok yerde kullanılırlar. Halkaların şekline bağlı olarak başlıca halkalar, bağlantılı, bağlantısız, halkalı olmak üzere üç çeşittir. Halkaları ortadan bağlantılı zincirlerde, bağlantı halkaları kuvvetlendirdiği ve ağırlaştırıp sallanmalarını azalttığı için daha çok gemi zincirlerinde kullanılırlar. Diğer bağlantısız halkalı zincirler kaldırma, çekme, bağlama ve diğer hallerde kullanılırlar. Halkalı zincirlerin ceraskallardaki gibi zincir dişlileriyle tahrik edilen hassas kalibreli tipleri de vardır.
Özellikle malzeme kaldırmada kullanılan çelik zincirler için bilinmesi gereken özellikler;
Çelik Zincir Çalışma Yük Sınırı tablolarda emniyet katsayısı 4 olarak uygulanır.
Simetrik kaldırma; yükün ağırlık merkezi kesinlikle sapanın tam ortasında olmalıdır.
Bütün bacaklar aynı eğimli açıya sahip olmalıdır.
Eğer 3 bacaklı bir sapan kullanılacak ise her bir bacak diğeri ile 120 derecelik bir açı oluşturmalıdır.
Asimetrik kaldırmada 2 bacaklı sapanların açı derecesi 3 ve 4 bacaklı sapanların açısı ve boyutlu karşılık açısı 15 dereceden daha büyük olmadığı ve aynı zamanda yük ağırlığının tabloda verilen güvenli çalışma yükünün %80’ininden fazla olmadığı sürece, kaldırılan yük simetriktir. Eğer yukarıdaki şartlardan biri bile tam değilse, kaldırılan yük asimetriktir. Bu durum da kaldırma çalışması bir uzmana teslim edilmeli veya güvenli çalışma sınır değerinin yarısı dikkate alınmalıdır.
Boğma yöntemi ve sepet yöntemi ile kaldırmada sapanların güvenli çalışma sınır değeri anma değerinin %80’i olarak kabul edilir. Sıcaklık dayanımı; kalite sınıfı 8 (Grade 80) haiz malzemeden imal edilen sapanların oldukça yüksek sıcaklıkta kullanım için aşağıda verilen değerlerin gözetlenmesi gerekir.
-40 ile 200 derece arası – Yük faktörü %100
+200 ile +300 derece arası – Yük faktörü %90
+300 ile +400 derece arası – Yük faktörü %80
Zincirlerin Korozyona Karşı Korunması
Hidrojen gevrekliği tehlikesine karşı kalite 8 sınıfı zincir ve eklerinin kesinlikle galvaniz kaplanmaması gerekir. Galvanizleme işlemi sırasında, hidrojen yayılması zincirin mekanik özelliklerini büyük ölçüde azaltacak ve makine veya insanlara tehlike teşkil edebilecek hidrojen gevrekliğinden sebep kopma ve kırılmalara yol açacaktır.
Zincirlerin Bakım ve Uzun Süreli Kullanımı için Tavsiyeler;
Kullanmadığımız zamanlarda, zinciri kuru ve temiz yerlerde muhafaza ediniz. Zincirin maruz kalacağı nem, paslanmasına neden olarak, ömrünün kısalmasına neden olacaktır.
Zinciri çok sıcak ortamlarda muhafaza etmeyiniz.
Zincir çok uzun süre kullanmadan muhafaza edilecekse, zinciri kaldırmadan önce yağlayınız.
Aşınmaları en aza indirgemek için, zinciri mümkün olduğunca kirden arındırınız.
Zincir Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar;
Baş üstüne çalışacak yükler için daima ( Grade 80 ) sınıfı ( EN – 818 – 2 ) zincirler kullanınız.
Aşırı yükleme yapmayınız. Kullandığınız zincirin çalışma ve kopma yüklerinin bilincinde olunuz. Aşırı yükleme zincirin aşınmasına, uzamasına ve kopmasına sebebiyet vererek can ve mal kayıplarına neden olabilir.
Zincir ile kullanacağınız aksesuarların (kanca, bağlantı halkası vb.) zincirin özelliklerine (kalite sınıfı, ölçü, çalışma yükü vb.)uygun olup olmadığını mutlaka kontrol ediniz.
Kaldırma öncesi zincirin her türlü eğilme, bükülme, dolanma ve düğüme karşı kontrolünü mutlaka yapınız.
Ani yük bindirmeleri, silkelenmeler zincir üzerine çalışma yüklerinden fazla gerilim bindireceğinden uzama ve kopmalara sebebiyet vererek, can ve mal kayıplarına yol açabilir.
Kaldırma esnasında, zincirin önlem alınmaksızın, sivri veya keskin kenarlar ve yüzeyler ile temasını önleyiniz.
Zincire, standart üretim harici, ekleme, kaynak vs. yapmayınız.
Mümkün olduğu kadar, zincirin sürekli yüke maruz kalmasını önleyiniz.
Zincirin aşırı ısıya maruz kalmasını önleyiniz. Aşırı ısınma, çeliğin kimyasını bozacağından, çalışma ve kopma yüklerinde ciddi azalmalara sebep olabilir.
Ana halkanın, takılı olduğu vinç kancasından serbest hareket ettiğinden emin olunmalı. Zarar görmüş parçalar ilk fark edildiğinde değiştirilmelidir.
Sapan halkasını yük kancasının kesinlikle uç kısmına değil tam yatağına oturtmalıdır.
Sapanı aşırı yüklemeyin,kaldırma açısına riayet edin ve eğer emin değilseniz. Bir üst zincir çapını tercih ediniz.
Zinciri kuru bir yerde duvar veya askıya asınız.
Zincirleri yerde mümkün olduğunca az sürükleyiniz.
Zinciri kısaltmak için kilit vurmayınız.
Zincir ve kancayı yerine oturtmak için çekiçlemeyiniz.
Kancanın ucunu zincirin bir halkasına geçirip yük kaldırmayınız.
Zincirin Kontrolü;
Her kullanım öncesi, zinciri muhakkak gözden geçiriniz. Periyodik olarak zincirin ölçü kontrollerini yapınız ve kayıt tutunuz. Deformasyon, uzama, çatlak ve açılma tespit edilen zincirler kesinlikle işaretlenerek kullanımı önlenmelidir. Aşırı paslanmaya maruz kalmış zincirleri kullanmayınız. Zincirler yılda bir kez kontrol edilmelidir. En az 3 yılda bir deneme testi veya çatlak kontrolü yapılmalıdır.